Percepcja wzrokowa

Odpowiedni poziom rozwoju percepcji wzrokowej może w znacznym stopniu warunkować sukcesy, bądź niepowodzenia szkolne. Dzieje się tak ponieważ jest on koniecznym warunkiem do opanowania przede wszystkim czytania i pisania, ale również innych istotnych w nauce szkolnej umiejętności.

W wypadku zaburzonej percepcji wzrokowej te czynności nie będą mogły być przez dziecko opanowane w stopniu pozwalającym na ich całkowitą automatyzację w późniejszym czasie, a to z kolei może przyczynić się do powstawania trudności w nauce nie tylko związanej z opanowaniem języka czytanego i pisanego, ponieważ jeśli nie uda się tych czynności zautomatyzować, będą wykonywane wolniej niż u rówieśników, a co za tym idzie dziecko będzie miało problem z np. robieniem notatek oraz rozumieniem czytanego tekstu. To może spowodować trudności w nauce różnych przedmiotów, nie tylko języka polskiego.

Percepcja wzrokowa może być zakłócona na skutek nie skorygowanej wady wzroku, dlatego jest to pierwsza rzecz, którą należy sprawdzić, gdy zauważymy u dziecka jakiekolwiek zaburzenia spostrzegania. Decydującą rolę w procesie spostrzegania odgrywa analiza (wyodrębnianie elementu z całości) i synteza (łączenie elementów w całość) wzrokowa, są to procesy zachodzące w odpowiednich częściach mózgu (korowa cześć analizatora wzrokowego). Również nieprawidłowe funkcjonowanie tej części mózgu może być odpowiedzialne za zaburzenia percepcji wzrokowej.

Podczas czytania i pisania dziecko musi poradzić sobie ze spostrzeganiem i odróżnianiem najdrobniejszych detali, aby dostrzegać różnice między poszczególnymi literami. Jest to trudne zadanie, zwłaszcza w wypadku liter bardzo zbliżonych kształtem np. p-b-d, ł-t, m-n-w. Oprócz wyodrębnienia drobnych elementów, które składają się na słowa, dziecko musi też umieć złożyć je w jedną całość. Dlatego dzieci z zaburzoną percepcją wzrokową mogą mieć trudności w różnicowaniu, zapamiętywaniu i odtwarzaniu figur geometrycznych i liter. Może się to przejawiać w myleniu liter podobnych, opuszczaniu liter lub cząstek wyrazów.

Percepcja wzrokowa rozwija się pod wpływem uczenia się i doświadczeń ze środowiska dlatego należy się jej uczyć podobnie jak wszelkich innych umiejętności.

Jest wiele sposobów, które poprzez zabawę pozwalają doskonalić percepcję wzrokową, np:

• składanie pociętych obrazków (od prostych dwuczęściowych, do skomplikowanych puzzli z ulubionymi bohaterami z bajek)
• dopasowywanie części obrazków do całości
• wyodrębnianie różnic między obrazkami
• wyszukiwanie szczegółów na ilustracjach
• uzupełnianie brakujących elementów na obrazkach
• dobieranie parami takich samych obrazków (np. przy pomocy popularnych gier „memo”)
• składanie pociętych z papieru figur
• odwzorowywanie figur z klocków i patyczków
• różnicowanie przecinających się figur
• wyodrębnianie figur na obrazkach (ile na obrazku jest trójkątów, kwadratów itp.)

Opracowanie Agata Szajer